Bài 1: 🔐 GIỚI THIỆU AN NINH MẠNG VÀ CCNA CYBEROPS

[dangquangminh]

🔐 GIỚI THIỆU AN NINH MẠNG VÀ CCNA CYBEROPS


Hiểu nền tảng, nắm vững định hướng và vai trò thực chiến của chuyên viên SOC trong bảo vệ hạ tầng số

---

🎯 MỤC TIÊU CHƯƠNG TRÌNH

• Hiểu rõ tầm quan trọng của An ninh mạng trong thời đại số.
• Nắm được 3 trụ cột cốt lõi của an ninh thông tin: Bảo mật (Confidentiality), Toàn vẹn (Integrity), và Sẵn sàng (Availability).
• Làm quen với các mô hình mạng OSI / TCP/IP – nền tảng cho mọi hoạt động bảo mật.
• Hiểu được vai trò của chuyên viên SOC (Security Operation Center) và các nhiệm vụ hàng ngày.
• Định hình tư duy bảo mật theo mô hình CyberOps mindset – phản ứng nhanh, điều tra sâu, và tư duy phòng thủ chủ động.

---

1️⃣ An ninh mạng là gì? Tại sao lại quan trọng?


Trong thời đại mà dữ liệu là tài sản quý giá nhất, việc đảm bảo rằng thông tin không bị đánh cắp, thay đổi hoặc làm gián đoạn là sống còn. Từ hệ thống ngân hàng, bệnh viện, chính phủ cho đến doanh nghiệp nhỏ – mọi tổ chức đều là mục tiêu tiềm năng của các cuộc tấn công mạng.

An ninh mạng (Cybersecurity) là tổng thể các giải pháp kỹ thuật, quy trình, và con người nhằm:

• Phát hiện
• Ngăn chặn
• Phản ứng với các mối đe dọa (threats) và tấn công (attacks) từ bên ngoài hoặc bên trong.

Ví dụ thực tế:

• Ransomware như WannaCry gây tê liệt hệ thống bệnh viện toàn cầu.
• Tấn công phishing giả mạo email ngân hàng để đánh cắp thông tin khách hàng.
• DDoS Attack khiến website thương mại điện tử ngừng hoạt động vào ngày Black Friday.

---

2️⃣ CIA – 3 trụ cột nền tảng của bảo mật


Mọi chiến lược bảo mật đều xoay quanh tam giác CIA: 🔒 Confidentiality – Tính Bảo mật


Đảm bảo rằng chỉ người được phép mới có thể truy cập thông tin.
→ Áp dụng: mã hóa dữ liệu, phân quyền truy cập, xác thực đa yếu tố (MFA). 🧾 Integrity – Tính Toàn vẹn


Thông tin không bị chỉnh sửa trái phép trong quá trình lưu trữ, xử lý hoặc truyền tải.
→ Áp dụng: dùng hàm băm (hash), kiểm tra checksum, giám sát file. 🔁 Availability – Tính Sẵn sàng


Dữ liệu và dịch vụ luôn sẵn sàng khi người dùng hợp pháp cần sử dụng.
→ Áp dụng: backup, phân tán hệ thống, chống tấn công DDoS.

🎯 Ví dụ:
Bạn là ngân hàng. Khách hàng không thể giao dịch (availability), thông tin tài khoản bị thay đổi (integrity), hoặc bị rò rỉ (confidentiality) — đều gây thiệt hại nghiêm trọng.

---

3️⃣ Vai trò chuyên viên SOC – Người gác cổng thời đại số


SOC (Security Operations Center) là trung tâm chỉ huy an ninh số, nơi theo dõi 24/7 các hoạt động mạng, phát hiện và phản ứng với các sự cố bảo mật. 👨💻 Chuyên viên SOC làm gì?

• Monitoring: Dùng SIEM (Splunk, ELK, QRadar...) để theo dõi log, phát hiện bất thường.
• Threat Hunting: Truy vết hành vi lạ, tìm kiếm dấu hiệu của tấn công ẩn (APT, malware).
• Incident Response: Phản ứng và xử lý sự cố, cô lập máy bị nhiễm, phân tích log.
• Forensics: Phân tích gói tin, mẫu mã độc, khôi phục sự kiện để điều tra nguồn gốc.
• Reporting: Lập báo cáo sự cố, hỗ trợ cải thiện chính sách bảo mật.

⚠️ SOC không phải là “Firewall Admin” ngồi cấu hình chính sách. SOC là "người phản ứng khẩn cấp", "bác sĩ pháp y số", và "người gác cửa vô hình" cho cả hệ thống.

---

4️⃣ Hiểu rõ mô hình OSI và TCP/IP – Nền tảng bảo mật

🔗 Mô hình OSI (Open Systems Interconnection) – 7 lớp kinh điển

1. Physical – Cáp, thiết bị vật lý.
2. Data Link – MAC address, Ethernet.
3. Network – IP, định tuyến.
4. Transport – TCP/UDP, quản lý kết nối.
5. Session – Quản lý phiên giao tiếp.
6. Presentation – Mã hóa, nén.
7. Application – HTTP, DNS, FTP, Email...

🕸️ Mô hình TCP/IP – Gọn gàng, thực dụng hơn

1. Network Access
2. Internet
3. Transport
4. Application

🔍 Lý do mô hình này quan trọng: Hầu hết các cuộc tấn công đều xảy ra ở L3-L7 (Network đến Application). Ví dụ:

• Phishing (L7)
• SQL Injection (L7)
• DDoS (L4/L7)
• IP Spoofing (L3)
• MAC spoofing (L2)

Kỹ sư an ninh mạng cần hiểu chính xác dữ liệu đi qua từng lớp như thế nào để nhận diện hành vi bất thường.

---

🔍 CCNA CyberOps – Bước khởi đầu thực chiến


Chứng chỉ CCNA CyberOps của Cisco là chương trình đào tạo đầu vào cho SOC Analyst (Level 1 – Security Analyst). Nội dung bao gồm:

• Kiến thức nền tảng bảo mật: mối đe dọa, tấn công, phòng thủ.
• Công cụ SOC Analyst: Wireshark, SIEM, EDR, SOAR.
• Phân tích log, điều tra sự cố, xử lý tình huống thực tế.
• Chuẩn NIST, ISO 27001, mô hình bảo mật Zero Trust, Defense-in-Depth...

Vì sao nên học?

• Dễ tiếp cận, không yêu cầu lập trình sâu.
• Định hướng thực chiến rõ ràng.
• Là bệ phóng cho các chứng chỉ cao hơn như CySA+, CND, GCIH, CEH, SOC Analyst Level 2…

---

📌 Kết luận


Khóa học mở đầu bằng những viên gạch nền tảng: tư duy bảo mật, CIA, kiến trúc mạng và vai trò SOC Analyst. Đây là bước khởi đầu không thể thiếu để:

• Trở thành kỹ sư an ninh mạng thực chiến.
• Làm việc trong SOC hoặc Blue Team.
• Bảo vệ hệ thống của tổ chức trước tấn công mạng ngày càng tinh vi.

---

📘 Gợi ý học tập:

• Nắm vững mô hình OSI bằng cách phân tích từng gói tin bằng Wireshark.
• Học thuộc các khái niệm CIA bằng ví dụ thực tế.
• Đọc báo cáo hằng ngày về sự cố bảo mật (vd: CISA, US-CERT).
• Thực hành log analysis với Splunk Community Edition.